Sözcük anlamı : Ruhbilim
Os. Ruhîyât, Fr. Al. Psychologie, İng. Psychology (www.ppnpsikoloji.com)
Yunanca ruh anlamına gelen psykhe deyimiyle bilgi anlamına gelen logos deyiminden yapılmıştır. Antikçağ Yunanca'sında psukhê deyimi duysal ruh anlamına geliyordu. Dilimizdeki ruhbilim deyimi de bu anlama uygundur ve özellikle ruh'la tin deyimleri arasındaki anlam ayrılığını göz önünde tutmuştur. Bu anlamda ruhbilim deyimi, canlı örgenliğin bedensel yanını inceleyen bilimi dilegetiren fizyoloji deyimine karşı olarak canlı ögenliğin ruhsal yanını inceleyen bilimi dilegetirir.
- İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen bilim.
- Bir grubu, bir bireyi belirleyen hareket etme, düşünme, duygulanma biçimlerinin bütünü.
- Davranışsal.
düşünüş, davranış biçimi.
- Psikolojinin tanımı,gözlenebilen,ölçülebilen insan ve hayvan davranışlarıdır.
- Psyche + Logos sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur. Psyche ruh anlamına gelir, logos da bilim/bilgi demektir. Psychelogos yani Psikoloji sözcük anlamıyla "ruhbilim"dir.
Bilim olarak psikoloji
İnsan bir canlı olarak çevresine uyum sağlamak ve kendi içinde de dengeli bir gelişme sağlamak ister. Psikoloji de elde ettiği yasaları yine insana uygulayarak onun davranışlarını açıklayabilir, önceden kestirebilir, kontrol edebilir. Böylece, insana bu gelişim ve uyum sürecinde yardımcı olabilir.
Günümüzde psikolojinin bulgularından, çok değişik alanlarda yararlanılır. Eğitim, tıp, endüstri, ekonomi alanlarında psikolojik bilgilerin kullanımı, insanların daha başarılı olmasını sağlamaktadır. Büyüme, gelişme, yetenekler, ilgi, zekâ, heyacan, bellek, düşünme, öğrenme konularında elde edilen psikolojik bilgilerin eğitim alanında kullanılmasıyla bu alanda başarı yükselmiş, daha sağlıklı, daha modern bir eğitim anlayışı gelişmiştir.
Ekoller ve yaklaşımlar
1879’da Alman psikolog Wilhelm Wundt tarafından Leipzig’de kurulan psikoloji laboratuvarı ile psikoloji, deneysel bilim dalı unvanını kazanmıştır. İlk psikoloji deneyleri burada yapılmıştır. Psişik olaylar fizik olayları gibi incelenmeye çalışılmıştır. Daha sonra Avrupa`nın değişik yerlerinde ve Amerika`da birçok psikoloji laboratuvarı açılmıştır.
Psikoloji felsefeden ayrılıp bağımsız bir bilim haline geldikten sonra -kısmen de olsa- bazı filozofların düşünce biçimlerinin etkisinde kalmıştır. Sistem ve ekol olarak gelişen psikoloji akımları ortaya çıkmıştır. Ekoller genellikle tek yanlı görüşlerdir. İncelemek istedikleri konuyu temel ögeler açısından ele alırlar. Determinist anlayıştadırlar. Psikolojinin belli başlı ekolleri Yapısalcılık (zihin yapısı ile ilgili), İşlevselcilik (zihin göreviyle ilgili), Davranışçılık, psikanaliz ve Gestalt psikolojisidir.
20. yy. psikolojisi zihinsel süreçleri açıklamak için iç gözlem yöntemini kullanan yapısalcılıkla başladı, daha sonra psikanalitik psikoloji gelişti. Yapısalcılığa karşı olan davranışçılık ve Gestalt psikolojisi gibi akımlar ortaya çıktı. Daha önceki okulların tek yanlı determinist (belirleyici) görüşlerine tepki olarak da hümanistik (insancıl) psikoloji doğdu. 2. Dünya Savaşı sırasında ise ekoller önemini kaybederek, görüşler yavaş yavaş birbirine yaklaştı. Teorisyenler ve araştırmacıların aynı miktarda katkıda bulunduğu çoğulcu anlayış, ekollerin tek yanlı anlayışının yerine geçti. Psikolojinin günümüzdeki durumunu daha iyi anlamak için ekol ve yaklaşımları gözden geçirelim. Bu yaklaşımlar kolektif bilimsel bakış açısını da yansıtır.
1. Amaçlılık ruhbilimi (İng. Purposive psychology) 2. Askerlik ruhbilimi (İng. Military psychology) 3. Uygulamalı ruhbilim (İng. Applied psychology) 4. Atomculuk (İng. Atomism) 5. Bilimsel ruhbilim (İng. Scientific psychology) 6. Biçim ruhbilimi (İng. Gestalt psychology) 7. Bireysel ruhbilim (İng. Individual psychology) 8. Budunsal ruhbilim (İng. Ethnopsychology) 9. Çevre ruhbilimi (İng. Ecological psychology) 10. Çözümsel ruhbilim (İng. Analytical psychology) 11. Davranışçılık (İng. Behaviorism) 12. Davranışlararası ruhbilimi (İng. Interbehavioral psychology) 13. Deneysel ruhbilim (İng. Experimental psychology) 14. Derinlik ruhbilimi (İng. Depth psychology) 15. Endüstri ruhbilimi (İng. Industrial psychology) 16. Ergenlik ruhbilimi (İng. Adolescent psychology) 17. Fizyolojik ruhbilim (İng. Physiological psychology) 18. Yapısal ruhbilim (İng. Structural psychology) 19. Genel ruhbilim (İng. General psychology) 20. Gensel ruhbilim (İng. Genetic psychology) 21. Görgül ruhbilim (İng. Empirical psychology) 22. Hayvan ruhbilimi (İng. Animal psychology) 23. Herbartçılık (İng. Herbartianism) 24. İşlem ruhbilimi (İng. Act psychology) 25. İşlevsel ruhbilim (İng. Functional psychology) 26. Kişiliksel ruhbilim (İng. Personalistic psychology) 27. Kültür ruhbilimi (İng. Cultural science psychology) 28. Matematiksel örnek ruhbilim (İng. Mathematical model psychology) 29. Nesnel ruhbilim (İng. Object psychology) 30. Örgensel ruhbilim (İng. Organismic psychology) 31. Öz ruhbilimi (İng. Self psychology) 32. Sayılama ruhbilimi (İng. Statistical psychology) 33. Toplumsal ruhbilim (İng. Social psychology) 34. Topoloji ruhbilimi (İng. Topological psychology) 35. Ussal ruhbilim (İng. Rational psychology) 36. Uyaran - karşılık ruhbilimi (İng. Stimulus - response psychology) 37. Varoluşçu ruhbilim (İng. Existential psychology) 38. Vektör ruhbilimi (İng. Vector psychology) 39. Yığın ruhbilimi (İng. Mass psychology)
Ayrıca:
Normaldışı ruhbilim (İng. Abnormal psychology), Biyolojik ruhbilim (İng. Biological psychology), Bilişsel ruhbilim (İng. Cognitive psychology), Karşılaştırmalı ruhbilim (İng. Comparative psychology), Gelişimsel ruhbilim (İng. Developmental psychology), Psikometrik ruhbilim (İng. Psychometric psychology), Danışmanlık ruhbilimi (İng. Counselling psychology), Eğitim ruhbilimi (İng. Educational psychology), Adlî tıp ruhbilimi (İng. Forensic psychology), Sağlık ruhbilimi (İng. Health psychology), Nöropsikoloji (İng. Neuropsychology), Psikodrama (İng. Psychodrama), Klinik psikoloji (İng. Clinical psychology), Sağlıkbilimsel psikoloji (İng. Psychological medicine), Psikanaliz (İng. Psychoanalysis), Psikopatoloji (ing. Psychopathology), Grup psikolojisi (İng. Group psychology), vb. alanlar da mevcuttur.
PSİKOLOJİNİN KULLANDIĞI BİLİMSEL YÖNTEMLER
Bilimlerin amacı, olaylar hakkında kanıtlanabilir bilgiler elde etmektir. Bu amaca erişmek için izledikleri sistemli yola, her türlü araştırma tekniğine yöntem denir. Değişik bilim dallarında birçok yöntem kullanılır. Psikoloji de diğer bilimlerin kullandığı yöntemlerin çoğunu kendi konusuna göre kullanır. Bunların başlıcaları betimleyici ve tanımlayıcı yöntemler, korelasyonel yöntemler, deneysel yöntemlerdir.
- Betimleyici ve tanımlayıcı yöntemler: Betimleme ve tanımlama amacıyla tarama yöntemi, doğal gözlem, görüşme ve vaka incelemesi yöntemlerinden yararlanılır.
- Tarama yöntemi: Belirli sorunlarla ilgili olarak geniş kitlelerin görüşlerinin alınmasıdır.
-
Test: İnsanların zekâlarını, ilgilerini, yeteneklerini, tutumlarını, kişiliklerini vb. ölçmek amacıyla kullanılır.
- Anket: Bilgi verecek kişinin doğrudan kendisinin okuyarak cevaplandıracağı sorulardan oluşmuş soru kayıtları kullanılarak yazılı cevaplar aracılığıyla gözlemde bulunma işidir.
- Doğal gözlem: Olayların doğal durumda izlenmesidir.
- Görüşme: Görüşme, karşılıklı konuşmadır. Bu konuşma bir kişiyle olabileceği gibi bir grup insanla da olabilir.
- Vaka: Bazı durumlarda insan davranışını tanımlamak pek kolay olmaz. Olayın derinliğine inmek gerekir. İnsanın geçmiş yaşantıları ve çevresi davranışlarına önemli etkiler yapar. İnsan davranışını tanımak için bu geçmiş yaşantıların, önemli olayların ve ilişki kurduğu insanların nasıl bir etkide bulunduğunu öğrenmek gerekir. Bunun için incelenen kimsenin ailesi, arkadaşları ve diğer ilgililerle konuşulur. Elde edilen bilgiler nesnel olarak kaydedilir. Davranışların nedenleri ortaya çıkarılırken bu bilgilerden yararlanılır.
- Korelasyonel yöntemler:
- Korelasyon: iki değişken arasındaki karşılıklı ilişki miktarını gösterir. Örneğin tekrar yapmakla öğrenme arasında pozitif korelasyon vardır. Korelasyon değeri 0 ile +1 arasında olur. Sigara içmek ile ile sağlıklı olmak arasında ise negatif korelasyon vardır. Korelasyon değeri ise 0 ile -1 arasında olur. .
- Deneysel yöntemler: Doğal gözlem, varsayım (Hipotez) ve deneyleme aşamasından geçer.
- Doğal gözlem: Olayların akışına gözlemcinin karışmadığı gözlem biçimi.
- Varsayım: Olaylar ve olgular arasında neden-sonuç ilişkisi kuran ve gözlem yolu ile test edilecek olan öngörü.
- Gözlem: Olayın başından sonuna kadar izlenerek görülenlerin kaydedilmesi. Deneysel yöntemde, bu aşamada kastedilen, doğal olmayan gözlemdir.
- Güdümlü gözlem: Olayların yeri, zamanı ve koşullarının gözlemci tarafından hazırlandığı gözlem biçimi. Nelerin, nasıl gözlenebileceği, nasıl kaydedileceği önceden kararlaştırılır. Aktif gözlem ya da deneyleme de denilebilir.
- Deney: Bir değişkenin etkilerini gözlemek üzere koşulları hazırlanmış gözlem ya da deneyleme sürecinin ürünüdür. Deney yöntemi, diğer bilimlerde olduğu gibi psikolojide de araştırmaların temelidir.
|
-A-
Agorafobi
Ağrı Bozukluğu
Aile
Aile İçi Şiddet
Aile İçi İletişim - İlişki
Aile Terapileri
Aldatma
Aleksitimi
Alfred Adler
Algı / Algılama
/ AlkolizmAlkol Bağımlılığı
Alzheimer Hastalığı
Anksiyete
Anksiyete Bozukluğu
Anoreksia Nervoza
Arno Gruen
Aşağılık Kompleksi
Ayrılma-bireyleşme
A Tipi Kişilik
-B-
Baba & Babalık
Baş Ağrısı
Gerilime bağlı baş ağrısı
Migren
Beden Dili
Beden Dismorfik Bozukluğu
Beden İmgesi
Bedensel Hastalıklar & Ruh Sağlığı
Epilepsi
Kanser
Sivilce (Akne)
Şeker Hastalığı (Diyabet)
Şişmanlık (Obesite)
Bellek
Benlik Saygısı
Bilinç / Bilinçdışı
Bilişsel Çarpıtmalar
Bilişsel Davranışçı Terapiler
Bipolar Bozukluk
Boşanma
Bruksizm / Diş Gıcırdatma
Bulimia Nervoza
Bunaltı
Bunama
B Tipi Kişilik
-C-
Cinsellik
Cinsel Bağımlılık
Cinsel İstek Azalması
Cinsel İstek Bozukluğu
Cinsel İşlev Bozuklukları
Cinsel Sorunlar
Cinsel Uyarılma Bozukluğu
Cinsel Yaşam
Gebelikte
Menapozda
(Cinsel İlişki Sırasında Ağrı)Disparoni
Fetişizm
Erken Boşalma
Hiperseksüalite
İlaçların Cinselliğe Etkileri
Masturbasyon
Orgazm
Orgazm Bozuklukları
Sertleşme Bozukluğu
Vajinismus
Çatışma Yönetimi
Çekingenlik
Çocuk Ruh Sağlığı
Çocuk & Aile
Çocuk Yetiştirme & Anne ve Baba Tutumları
Çocuk & Arkadaş
Çocuk & Boşanma
Çocuk & Büyükanne / Büyükbaba
Çocuk & Ders Çalışma
Çocuk & Müzik
Çocuk & Resim
Çocuk & Spor
Çocuk & Televizyon
Çocuk Bakıcıları
Çocuk Yetiştirme
Çocuklar Niçin Küfreder ?
Çocuklara Ölümü Nasıl Anlatmalı
Çocuklarda Cinsel Eğitim
Çocuklarda Davranış Bozukluğu
Çocuklarda Disiplin
Çocuklarda Diş Hekimi Korkusu
Çocuklarda Gece Korkuları
Çocuklarda Hastalık
Çocuklarda Kardeş Sorunu
Çocuklarda Konuşma Bozukluğu
Çocuklarda Normal Ruhsal Gelişim
Çocuklarda Obsesif Kompulsif Bozukluk
/ Okul KorkusuÇocuklarda Okulla İlgili Sorunlar
Çocuklarda Okul Başarısızlığı
Çocuklarda Oyun
Çocuklarda Öfke
Çocuklarda Öğrenme Güçlüğü
Çocuklarda Özgüven
Çocuklarda Psikiyatrik İlaç Kullanımı
Çocuklarda Ruhsal Sorunlar
Çocuklarda Saldırganlık
Çocuklarda Utangaçlık
Çocuklarda Uyku Bozukluğu
Çocuklarda Tuvalet Eğitimi
Çocuklarda Yaygın Gelişimsel Bozukluklar
Çocuklarda Yeme Bozuklukları
Çocuklarda Yemek Yememe
Çocuklarda Zihinsel Gerilik
Çocukluk Çağı Depresyonu
Çocukluk Korkuları
Çocukta Cinsel Gelişim
Çocukta Mastürbasyon
Çoğul Kişilik
-D-
Damgalanmak
Dedikodu
Değişim / Değişim Psikolojisi
Deliryum
Demans
Denetim Odağı
Depremin ruhsal etkileri
Depresyon
Depresyon ve Fiziksel Hastalık
Dikkat Dağınıklığı
Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite Bozukluğu
Dipsomani
Dismorfofobi
Dissosiyatif Bozukluklar
Doğum Sonrası Depresyon
Duygu
Duygusal Zeka
Dürtü
-E-
Ego (Benlik)
Elektroşok (EKT) Tedavisi
Empati / Eşduyum
Enkoprezis (Dışkı Kaçırma)
Ensest ve İlişkili Sorunlar
Enürezis (İdrar Kaçırma)
Ergenlik
Ergenlik Çağı
Ergenlik Döneminde Cinsellik
Ergenlik & Kimlik Bunalımı – Kimlik Karmaşası
Ergenlikte Arkadaşlık
Erich Fromm
Erik Erikson
Erkek
Prostat Kanseri
Etkin öğrenme
Evlat Edinme
Evlilik Sorunları
Fobiler
-F _ J-
Gebeliğin Ruh Sağlığına Etkisi
Geçinilmesi Zor İnsanlarla Geçinme
Gençlik
Gençlik Çağı
Gençlik Çağında Ruhsal Sorunlar
Gençlik & Cinsellik
Gençlik & Depresyon
Gençlik ve Şiddet
Gençlik ve Uyuşturucu
Göç
Güdü
Hayır Diyebilmek
Hipersomni / Aşırı Uyuma
Hipnoz
Hipokondriyazis
Histeri
Huzursuz Bacak Sendromu
İd
İmpuls (Dürtü) Denetim Bozukluğu
İnsomnia/Uykusuzluk
İntermittan Eksploziv Bozukluk
İnternet Bağımlılığı
İnternet ve Ruh Sağlığı
İntihar / İntihar Girişimi
İş Hayatında Çatışma
İş Psikolojisi
İşyeri Stresi
Jung
-K-
Kadın
Meme Kanseri
Menapoz
Kardeş Kıskançlığı
Karen Horney
Kas Gevşetme Egzersizi
Kaygı
Kekemelik
Kendilik Değeri
Kendine Zarar Verme
Kendini Tanıma
Kıskançlık
-L _ N-
Lacan
Liderlik
Madde Bağımlılığı
Mani
Manik Depresif Psikoz
Maslow
Masturbasyon
Meditasyon
Melanie Klein
Menapoz
-O _ Ö-
Obsesif Kompulsif Bozukluk
Oedipus Kompleksi
Okul Başarısı
Orgazm / Orgazm Bozuklukları
Otizm
Otomatik Düşünceler
-P-
Panik Atak / Panik Atağı / Panik Bozukluğu
Paranoid Bozukluk
Paranoya
Patolojik Kumar Oynama
Piromani / Yangın Çıkarma Hastalığı
Pişmanlık
-S-
Saldırganlık
Sanrısal Bozukluk
Savunma Mekanizmaları
Sevgi
Sınav Kaygısı
Sigara Bağımlılığı
Sigara Bırakma
Sinirlilik
-U _ Ü-
Uçuş Korkusu
Umutsuzluk
Unutkanlık
Utangaçlık
Uyku
Uyku Apnesi
Uyku Bozuklukları
-V _ Z-
Wilhelm Reich
Yalan
Yalnızlık
Yas
Yaşlılık Psikolojisi
Yaygınlaşmış Anksiyete Bozukluğu
Yeme Bozuklukları
Yetişkinlerde Hiperaktivite
Yığın Psikolojisi
Yorgunluk
Zaman Yönetimi
Zeka
|